Prix: Genomineerde

In een stedelijke context van bestaande rijwoningen is er weinig ruimte om een toegevoegde waarde aan de omgeving te geven. Toch hebben we op het volgende willen werken: 

– +/- 10% van het grondoppervlak verminderen (afbraak van de bijgebouwen);

– Esthetische verbetering van de achtergevel: materialen, afwerking en design;

– Het gebruik van materialen van biologische oorsprong: geen vervuilende stoffen in het milieu (dichtbij en veraf) in alle fasen van het project;

– Behoud van de stijl en het cachet van de voorgevel (klein erfgoed).

Eengezinswoning in rijhuis waarvan de achtergevel een interessant uitzicht biedt (zonder inkijk) op de vegetatie van de binnenruimte en op het Woluwedal. 

Aan de straatkant werd de stijl bewaard, terwijl de achtergevel en de bijgebouwen afgebroken en heropgebouwd werden. Zo kon het daglicht tot in het hart van de woning gebracht worden, en kon een terras gecreëerd worden dat de verbinding met de tuin versterkt terwijl het uitzicht maximaal gevrijwaard bleef. 

Tot slot werden de volumes van de achtergevel in lijn gebracht met de aangrenzende doorstekken.

Om eventuele vertragingen bij de overlegcommissie te vermijden, wilden de bouwheren een project zonder enige afwijking van de stedenbouwkundige regels.

– Daarom werd het volume van de achterste kamer uitgelijnd met de diepstliggende gemeenschappelijke muur, maar deze gaat niet verder dan 3 m voorbij de minst diepliggende muur. De schuine hoek maakt het mogelijk om deze beperking eenvoudig op te lossen, en tegelijkertijd geeft hij een “twist” aan de gevel.

– De bestaande gevel werd uitgebroken en de nieuwe gevel met schuiframen werd verder naar achteren gezet. Deze ingreep maakte het mogelijk om binnen het toegelaten bouwvolume een terras te creëren op het niveau van de woonkamer.

Wat de oppervlaktes betreft, werd de verkleining van kelder en gelijkvloers gecompenseerd door uitbreidingen op de eerste en tweede verdieping. Zo werd een compacter volume bekomen (gereduceerde buitenenveloppe en gelijkwaardige leefruimtes).

Door een net te hangen konden oppervlaktes gebruikt worden die geen ideale plafondhoogte hebben, en er kon ook daglicht mee in het centrale deel van het huis gebracht worden.

Het project dat ik hier presenteer is de verbouwing en uitbreiding van mijn eigen woning. Wanneer je als architect start aan het project van je eigen woning is dit toch wat anders dan wanneer je dit doet voor een klant. Je bevindt je in de unieke positie van zowel ontwerper als bouwheer wat extra vrijheid heeft. Dit was het uitgelezen moment om te reflecteren over mijn eigen aanpak van architectuur en duurzaamheid, zonder druk van een klant of planning. Ook kon ik materiaalgebruik in vraag stellen zonder mij te moeten conformeren aan de wens van een klant.

De bestaande woning bestond uit een hoofdgebouw van twee verdiepingen met hellend dak en een smalle langwerpige aanbouw, over de halve breedte van het perceel, tot diep in de tuin. De woning is een halfopen bebouwing maar heeft eerder een smalle ‘brandgang’ naast de woning dan een volwaardige passage met een afgewerkte gevel met raamopeningen. Verder was de tuin ook nog eens noordelijk georiënteerd.

Bovenstaande zaken zorgden voor een ‘atypische’ situatie die geen pasklaar antwoord had. Na enige tijd in de bestaande situatie te wonen, merkten we ook de meerwaarde van het lange, maar smalle terras naast de aanbouw. Dit zorgde ervoor dat de zon die over het huis scheen toch nog bij de woning achteraan kon komen.

Het idee ontstond om een gelijkaardig volume te realiseren als het bestaande, gebaseerd op het principe van een orangerie. Een langwerpig, transparant volume met grote, dubbele deuren die toegang geven tot het terras en de tuin. De ramen starten pas op zitbankhoogte wat zorgt voor een extra gevoel van geborgenheid.

Om dit op een kostenefficiënte manier te realiseren, werd gedacht aan houtskeletbouw waarbij de vliesgevel ook de structuur zou kunnen zijn. Dit resulteerde in grote blokramen met een tussenafstand van 90cm en een diepte van 30cm. Dit zorgde voor een bijkomend voordeel dat de grote diepte van de blokramen werkte als een soort visuele afscheiding van buiten naar binnen en omgekeerd. Dit zorgt voor het nodige gevoel van privacy met toch een zeer transparant geheel.

Aangezien het zelfdragend schrijnwerk een belangrijk onderdeel van het ontwerp was, moest dit op een kwalitatieve en duurzame manier gerealiseerd worden. We wouden vermijden om hiervoor ‘tropisch hardhout’ te moeten gebruiken, maar vermits ‘grenenhout’ meestal niet aan de buitenkant gebruikt wordt, kwamen we uit bij een gecombineerd vliesgevelsysteem. Grenen blokkaders met aluminium afdeklatten. De aluminium afdeklatten konden we dan ook direct in een kleur voorzien die mooi paste bij het orangerie-serreconcept.

Over de helft van de nieuwe aanbouw werd ook een bureauruimte gerealiseerd die met een interne vide verbonden is met het gelijkvloers. De gevel is hier een omkering van het gelijkvloers, gesloten maar met een 3-tal vierkante ramen die een gefilterde blik op de omgeving bieden. De gevel is afgewerkt met ‘goedkope’ ruitleien.

Het project voorziet in een nieuwe aanbouw aan een rijwoning binnen de grote ring van Turnhout. De bestaande bijgebouwen –  een reeks achter elkaar gelegen kamers: eetkamer, keuken, toilet, badkamer, berging- waren tot op de draad versleten. Peter en Veronique verlangden naar meer licht in de woning en contact met de tuin. Ze wensten een nieuwe leefkeuken, badkamer en berging in bio-ecologische materialen én hout.

MEERWAARDE VAN HET GEBOUW VOOR ZIJN OMGEVING :

HET STEEGJE ALS MEERWAARDE VOOR DE STRAAT

Een belangrijke troef van het huis is de onderdoorgang tussen straat en tuin. Door de deuren ervan weg te nemen is de aanbouw zichtbaar vanop straat. De nieuwsgierigheid van de passant wordt geprikkeld, de bezoeker is welkom op de patio. Die patio mét zitbank ligt aan het einde van deze doorgang. Hier bevindt zich de tweede (achter)ingang van het huis.

ER IS LEVEN ACHTER DE VOORDEUR

Het PVC-schrijnwerk in de voorgevel (gelijkvloers) werd vervangen door hout. Op de glazen voordeur is een houten rooster bevestigd met een knipoog naar het balkenplafond in de keuken. Zo wordt het zicht gefilterd. Net als bij de doorgang ontstaat een uitnodigend gebaar zonder expliciet voyeuristisch te worden.

ONTHARDING

De nieuwe footprint geeft meer ruimte voor de tuin. Het groendak buffert het regenwater en zorgt ervoor dat de aanbouw vanuit vogelvluchtperspectief opgaat in zijn omgeving.

Dit is goed zichtbaar vanop het dakterras.

INTEGRATIE IN DE CONTEXT :

De rijwoning ligt binnen de grote ring van Turnhout. Dat is een zeer goed uitgangspunt voor een duurzame verbouwing. Winkels, scholen, het sociale netwerk van de stad, … liggen dichtbij. Door het behoud van de kwalitatief goede delen van het huis wordt de impact op het milieu beperkt. Het landschap wordt niet verder belast door een project ‘op de buiten’ en extra autokilometers. Door een beperkte uitbreiding te realiseren binnen het stedenbouwkundig mogelijke worden kosten bespaard.

De nieuwe leefkeuken is gerealiseerd in bio-ecologische en hernieuwbare materialen. Het bio-ecologische concept en de wens van met hout – als hernieuwbaar en ‘warm’ bouwmateriaal – te werken, vormt de leidraad om er een goed geïntegreerde en aangename woning van te maken.   

OPTIMALISATIE BOUWOPPERVLAKTE :

De stedenbouwkundige voorschriften schreven een maximum bouwdiepte van 17m voor. We bleven hierbinnen, alhoewel de oorspronkelijke bijgebouwen tot wel 23m diep gingen. Om voldoende licht binnen te trekken in de anders donkere zitruimte werd er een patio voorzien.

De nieuwe aanbouw heeft de maximum bouwhoogte van 3,50m. Door een trapje naar beneden te gaan ten opzichte van de straat komen we op gelijk niveau met de tuin en ontstaat binnen een vrije hoogte van 3,00m. De in oppervlakte beperkte leefkeuken (ca. 20m²) oogt door het hoge plafond, de patio en de beglaasde wanden met vele doorkijkjes, toch zeer ruim.

Hoort u het gelach en geschreeuw van de kinderen? U bent wel degelijk op de juiste plek! Op deze site te midden van de velden bevinden zich de kleuter- en basisschool en het kinderdagverblijf van Momalle, een dorp dat tot de gemeente Remicourt behoort. Alles is hier zo geconcipieerd dat de kinderen zo dicht mogelijk bij de natuur kunnen opgroeien. Het moest een veilige en vertrouwenwekkende plek worden voor zowel de ouders als de kinderen van 0 tot 12 jaar oud. Laten we het gebouw van dichterbij bekijken: we zien hout, witte sierpleister en ludieke elementen in felle kleuren. Door de grote vensters vol vingerafdrukken laat zich een gewriemel van kleine mensjes raden … Een kinderdagverblijf? Een klein ventje voor het raam dat naar de koeien aan de andere kant van het glas staat te kijken, neemt de laatste twijfel weg. Dit houtskeletgebouw uit 2008 was al gauw te klein voor het aantal kinderen dat het moest opvangen. Daarom werd in 2015 een aanbesteding uitgeschreven voor de uitbreiding van het kinderdagverblijf. Er moesten aan de 3 bestaande afdelingen 2 nieuwe cellen voor de oudste kinderen worden toegevoegd, en er was een ruimere eetzaal voor het personeel nodig. De toe te voegen oppervlakte was in overeenstemming met de stedenbouwkundige voorschriften en de regels van het ONE voor de opvang van 15 bijkomende kinderen. Tijdens een bezoek ter plaatse werden de troeven en zwakheden van het bestaande gebouw geïdentificeerd (visuele controle, oververhitting, klimaatregeling, gebrek aan bergruimte, …). We namen ons voor om het nieuwe gedeelte op de reële behoeften af te stemmen, lessen te trekken uit de ervaringen van de gebruikers en bepaalde tekortkomingen van het bestaande gebouw te verhelpen. Na het bezoek ter plaatse en de analyse stelden we voor om de uitbreiding aan de westkant van het bestaande gebouw in te planten en een nieuwe vleugel te bouwen die loodrecht op dat gebouw werd ingeplant, schuin ten opzichte van het gebouw van de ‘middelste groep’. Dit bood de volgende voordelen:

• Continuïteit van de goede, functionele leesbaarheid van het gebouw (personeel/publiek/kinderen);

• Compacte vorm van het gehele gebouw, zowel in energetisch als in functioneel opzicht;

• Rationaliteit inzake bewaarde en geplande aangelegde zones rond het gebouw (parkeerterreinen, aanplantingen);

• Uitbreiding die dienst doet als gedeeltelijke bescherming van de zuidgevel (zon, regen, wind);

• Mogelijk onderscheid tussen de toegangen voor het publiek (nabijheid van parkeerplaatsen) en het personeel (secundair);

• Verlenging van de centrale gang die zowel een distributie- als een opbergfunctie heeft (plaatsbesparing).

De duidelijke scheiding van de verschillende functies en de centrale ligging van de technische lokalen en de lokalen voor het personeel bieden het voordeel dat een optimale veiligheid kan worden gegarandeerd, naast een groot gebruikscomfort bij de dagelijkse activiteiten. De leesbaarheid van de ruimten wordt ook buiten gegarandeerd, waar dezelfde taal als die van het bestaande gebouw wordt gehanteerd: een dualiteit van materialen voor de technische zones/personeelszones en de zones voor de kinderen die door een kleurrijk scherm van elkaar gescheiden zijn. Deze scheidingswand, die buiten doorloopt, gidst de gebruiker naar de ingang van het gebouw. Voor de uitbreiding werd een witte sierpleister gekozen om een optimale integratie met de andere gebouwen op het terrein te garanderen. Vanuit de technische kern vertrekken de gebouwen van de verschillende afdelingen als de stralen van een zon – de kleintjes aan de oostkant, de iets ouderen aan de zuidkant en de oudsten aan de westkant –, wat de evolutie van het kind symboliseert. Het gebouw begeleidt de kinderen bij het verkennen van hun omgeving en heeft ramen op hun hoogte waardoor ze vanuit verschillende invalshoeken over het omliggende landschap uitkijken. Tegen de tijd dat ze het kinderdagverblijf verlaten, hebben de kinderen de hele horizon afgewerkt.

De uitbreiding van het huis Schockert-Thomas is opgevat als een uitrekking van het bestaande volume op het bestaande bijgebouw. Het programma omvat een nieuwe woonkamer die open is naar de natuur toe, een groot terras, een kleine dienstruimte, twee extra slaapkamers en een extra badkamer. Uitgezonderd de puntgevel die in metselwerk moest, werden alle toegevoegde ruimtes gebouwd in houtstructuur, geïsoleerd met houtvezels en bekleed met cederhout. Het metselwerk werd van buitenaf geïsoleerd en bepleisterd. De nieuw gecreëerde oppervlakken zijn onafhankelijk van de bestaande. De woonkamer geeft wijd open uit op het Citadelpark aan de overkant van de straat. De achterkant van het huis is open naar de tuin en naar de Fond-des-Tawes toe.